Afsprakenstelsel fundament DMI: “Wees je bewust van de spelregels”

Wie tekent voor deelname aan het DMI-ecosysteem, tekent ook voor het Afsprakenstelsel. Niet voor niets wordt het omschreven als het fundament onder DMI. Het beschrijft immers de spelregels voor alle deelnemers en vormt daarmee de basis voor samenwerking. Een hele belangrijke voorwaarde om het vertrouwd en veilig datadelen èn hergebruiken ook daadwerkelijk mogelijk te maken. Vanuit het DMI Programmabureau dan ook een welgemeende oproep aan deelnemers om de afspraken goed in zich op te nemen.   

Ondertekening van het Afsprakenstelsel is een expliciete voorwaarde voor deelname aan DMI. In het document, dat in het Nederlands en Engels beschikbaar is, staan de spelregels, rechten en plichten van alle DMI-deelnemers op een rijtje. Vanuit die basis werken we samen. Onderwerpen als governance, wet- en regelgeving en de deelnemersbijdrage, maar ook de voorwaarden om wederzijds data te delen en hergebruiken via de DMI PDX (Producten en Data Exchange), komen aan de orde. En er zijn ook afspraken over intellectueel eigendom.  Zo is het voor overheden van belang dat wat met publiek geld tot stand is gebracht, ook voor een breed publiek beschikbaar kan komen. En natuurlijk gaat het ook over het feit dat een aanbieder van data voorwaarden kan stellen aan het gebruik van zijn data door anderen.

Woorden als “veilig” en “vertrouwd” klinken mooi, maar met het Afsprakenstelsel geven we ze ook echt inhoud. Door het plaatsen van een handtekening draagt iedere DMI-deelnemer daaraan bij. En dat moet een bewuste keuze zijn.

Met elkaar, voor elkaar

Naast rechten en plichten gaat het Afsprakenstelsel ook over de wijze waarop we binnen het ecosysteem met elkaar omgaan. Het document kwam voor de start van DMI tot stand in gezamenlijk overleg tussen de eerste deelnemers, zowel gemeenten als bedrijven. Samen vormen we een community, die voortdurend groeit. We trekken samen op bij ontwikkelingen, organiseren met elkaar activiteiten en met het DMI Centre hebben we een gezamenlijk clubhuis. Wederzijdse afspraken zorgen voor onderlinge duidelijkheid: “Wat doen we met elkaar en hoe doen we dat? Wat verwachten we van elkaar?

Data bij de bron

Het principe van federatief datadelen komt in het Afsprakenstelsel ook uitgebreid aan de orde. Logisch natuurlijk, aangezien dit de kern vormt voor hoe we binnen DMI het delen en hergebruiken van data maximaal willen faciliteren. Bij federatief datadelen behoudt een organisatie haar controle over de eigen data. De data blijft bij de bron, waar deze gebruikt kan worden door iemand die toegang heeft gekregen voor een specifieke toepassing. Via de PDX koopt een partij dus toestemming voor (her)gebruik van data, maar de data wisselt niet van eigenaar. Datasoevereiniteit, het kunnen behouden van de controle over eigen data en met vertrouwen die data kunnen delen, is een ontzettend belangrijke voorwaarde om zoveel mogelijk data daadwerkelijk beschikbaar te kunnen krijgen voor de ontwikkeling van zinvolle, nieuwe toepassingen. Datasoevereiniteit staat dan ook niet voor niets hoog op de agenda’s. Met hett Afsprakenstelsel dragen we daaraan bij. En natuurlijk komt ook datakwaliteit aan de orde. Voldoet de data aan de geldende standaarden? Is deze volledig en up to date? Is dat niet het geval, dan kunnen deelnemers elkaar daar op basis van het Afsprakenstelsel op aanspreken.”

Eerst proeven

Om DMI-deelnemers vooral te stimuleren de mogelijkheden voor het datadelen te verkennen, zijn in het stelsel ook afspraken over de zogeheten Commons opgenomen. Iedere deelnemer is daarmee verplicht om aan iedere andere deelnemer het gebruik van een data en/of diensten ter waarde van 2.500 euro op jaarbasis om niet als Commons aan te bieden. Dat kun je zien als een soort sample: bij de kaasboer op de markt ben je ook blij als je eerst een plakje kunt proberen in plaats van meteen verplicht te zijn een pond kaas te kopen. Eerst proeven of het bevalt en pas als dat het geval blijkt overgaan tot een aankoop.

Tik op de vingers

Maar wat als iemand zich niet aan de geldende afspraken houdt? Daartoe is in de PDX een zorgvuldige check ingebouwd: bij iedere transactie die plaatsvindt, vindt een automatische controle plaats op naleving van relevante wet- en regelgeving en gedragsregels. Houden de transactiepartners zich daar niet aan, dan komt dat direct naar voren en volgen maatregelen. Bijvoorbeeld als data niet goed wordt ontsloten, een product niet voldoet aan de veiligheidseisen of een deelnemer überhaupt niet levert. Het Afsprakenstelsel voorziet dan in een manier om te escaleren. Want veilig en vertrouwd datadelen betekent ook het inbouwen van zekerheid. Daarmee zorgen we ervoor dat die uitgangspunten binnen DMI ook echt worden geborgd. Ook dat is geregeld in het Afsprakenstelsel.

Bewust tekenen

Het is niet zomaar een document, het DMI Afsprakenstelsel. Zoveel is wel duidelijk. En wie een handtekening zet voor deelname aan DMI, doet er verstandig aan het goed door te lezen. Wees je ervan bewust dat dit document er is. Met een keuze voor deelname sluiten partijen aan bij een collectief van spelers, inmiddels al ’meer dan 110 en die kiezen voor samenwerking. Dat vraagt om commitment en dat gaat verder dan het betalen van de verschuldigde deelnemersbijdrage. In ruil daarvoor biedt DMI veiligheid en vertrouwen. Dan heb je met elkaar ook een stevig fundament nodig. En dat fundament is het Afsprakenstelsel.  

Vragen over het Afsprakenstelsel

Het Afsprakenstelsel is een document waarin ook behoorlijk wat juridische passages zijn opgenomen. Om (nieuwe) DMI-deelnemers gelegenheid te geven al hun vragen over de inhoud en betekenis van het Afsprakenstelsel te stellen, organiseert het DMI Programmabureau een speciaal online vragenuur op 10 juni aanstaande, tussen 9 en 10 uur. Aanmelden kan hier. Het Afsprakenstelsel zelf is te vinden op de website van DMI.