Pilot met klimaatdashboard dat energie, mobiliteit en woningbouw koppelt

DMI-ecosysteem en vier gemeenten gaan dit najaar met een klimaatdashboard aan de slag. De pilot onderzoekt de koppeling van energie-, mobiliteits- en woningbouwdata die het dashboard mogelijk maakt. Gemeentelijk klimaatbeleid kan dan beter worden geanalyseerd.

‘Op dit moment worden onze beleidsplannen voor warmte en mobiliteit en landelijk beschikbare data in het klimaatdashboard van ClimateView gezet’, vertelt Joram de Ruijter van pilot-deelnemer gemeente Haarlem. Een forse klus. Maar komen de verwachtingen uit, dan is het volgens De Ruijter zeker de moeite waard.

Haarlem heeft een routekaart voor CO2-reductie, maar dit is nu nog een plat pdf-document. Met het klimaatdashboard van ClimateView willen De Ruijter en zijn collega’s er een interactieve routekaart van maken.

De programmamanager duurzaamheid verwacht veel van data die nu misschien nog niet bij de gemeente bekend is. Bijvoorbeeld data over zero emissie zones van andere partijen of mobiliteitsdata van Rijkswaterstaat.

De Ruijter: ‘Ik ben heel erg benieuwd wat het oplevert als we die gegevens in het model zetten. Komen we tot nieuwe inzichten waarop we ons beleid en handelen moeten aanpassen?’

Naar verwachting levert eind 2024 al het invoerwerk de eerste resultaten op. Belangrijkste vraag voor de gemeente Haarlem: tot hoeveel CO2-reductie leidt het beleid en komt dit overeen met de eigen verwachtingen?

Lastig probleem

Bij het maken en uitvoeren van klimaatbeleid beïnvloeden verschillende beleidsterreinen elkaar. Gemeenten die de CO2-uitstoot willen verlagen kunnen dit bijvoorbeeld doen met ingrepen op de beleidsterreinen woningbouw en mobiliteit. Maar wat precies het effect is van de maatregelen, is moeilijk te meten.

Een oorzaak hiervoor is het onvoldoende ontsluiten van data. Zo doen gemeenten veel onderzoek, maar de gegevens die dit oplevert staan in rapporten die voor ieder afzonderlijk beleidsterrein worden opgesteld. Omdat deze cijfers niet in een database of dashboard staan, kan er daardoor ook moeilijker mee worden gerekend. Tegelijkertijd wordt de impact van alle duurzaamheidsmaatregelen samen niet duidelijk.

Dat gemeenten het effect van hun duurzaamheidsbeleid beperkt kunnen meten, is een lastig probleem. Al was het maar omdat Nederland de CO2-uitstoot in 2030 met 55% terug wil brengen, ten opzichte van het ijkjaar 1990. Om te weten of dit lukt, moeten gemeenten het effect van hun duurzaamheidsbeleid kunnen meten.

Zweedse leverancier

Via het DMI-ecosysteem werken de gemeenten Emmen, Groningen, Haarlem en Rotterdam aan een pilot. Het doel van de pilot is te komen tot een op de praktijk gebaseerde methode die overheden in staat stelt om een klimaatdashboard te ontwikkelen en te gebruiken.

Als onderdeel van de pilot delen gemeenten hun de data met het klimaatdashboard van ClimateView, dat al veel in het buitenland wordt gebruikt. De Zweedse leverancier werkt in Nederland samen met partner HetEnergieBureau.

Het dashboard van ClimateView wordt als onderdeel van de pilot aangepast op de wensen van de deelnemende gemeenten. Tegelijkertijd wordt zo achterhaald welke specificaties een klimaatdashboard nodig heeft om het op grote schaal in Nederland toe te kunnen passen. Ook wordt gekeken waar en hoe kwaliteit, verwerking, standaardisering en borging van data mogelijk en noodzakelijk zijn.

De pilot-gemeenten en ClimateView worden ondersteund door een publiek-private adviesraad van zo’n twintig partijen, die op gezette tijden de uitkomsten en methodiek van de pilot beoordeelt.

In de eerste helft van 2025 komt voor tien overheden, ongeachte welke bestuurslaag, een ‘kant-en-klaar’ klimaatdashboard beschikbaar.

Tussenstapjes

De gemeente Rotterdam verwacht met het klimaatdashboard van ClimateView het duurzaamheidsbeleid van de stad te kunnen volgen. ‘Hoeveel woningen zijn er al energiezuinig? Is de CO2-reductie het gevolg van een daling van het aantal auto’s in de stad?’, denkt Jilian Benders van de gemeente Rotterdam hardop na over zijn vragen.

Kun je de uitwerking van het beleid in een dashboard als ClimateView volgen, dan krijg je ook meer zicht op de fases waarin de plannen worden uitgevoerd. Een belangrijk inzicht, benadrukt Benders. ‘De tussenstapjes die je maakt, worden dan in de CO2-cijfers zichtbaar. Dit maakt het bijvoorbeeld mogelijk om beleid op het gebied van aardgasvrije woningen en energiebesparing tussentijds op elkaar af te stemmen.’

Benders hoopt met de ClimateView-pilot ook op onder meer standaardisering als het gaat om gegevensverwerking. Gemeenten hebben hierover met betrekking tot duurzaamheidsbeleid nog nauwelijks afspraken gemaakt. De impact van duurzaamheidsmaatregelen onderling vergelijken, is daardoor vrijwel onmogelijk. Terwijl dat belangrijke informatie is voor gemeenten die zich afvragen of ze vooroplopen of dat er nog een tandje bij zou moeten.

Benders: ‘Hebben we een landelijke standaard, dan kunnen gemeenten zien hoe ze er ten opzichte van elkaar voorstaan.’

Meer weten?

Overheden die begin 2025 aan de slag willen met het klimaatdashboard van ClimateView kunnen contact opnemen met Roy Boertien, e: roy.boertien@minienw.nl of info@dmi-ecosysteem.nl t.a.v. ‘Roy Boertien, pilot ClimateView’.